Terapia tlenowa może być przeprowadzana w komorze normobarycznej lub hiperbarycznej. W obu tych pomieszczeniach poddaje się pacjentów działaniu podwyższonego ciśnienia barycznego oraz zwiększonego stężenia tlenu. Istnieją jednak pomiędzy nimi istotne różnice.
Czym jest hiperbaria?
Hiperbaria tlenowa (HBOT) to metoda leczenia przy użyciu tlenu hiperbarycznego. Pacjent podczas pobytu w komorze hiperbarycznej oddycha 100-procentowym tlenem w warunkach ciśnienia podwyższonego do 1300-1500 hPa w komorach elastycznych lub 2500-3500 hPA w komorach sztywnych. Dostępność tlenu dla płuc człowieka podczas hiperbarii wynosi od 150% do 350%.
Komora hiperbaryczna jest stalowym, akrylowym lub wykonanym z tworzywa sztucznego pomieszczeniem hermetycznym, które może być jednoosobowe, dwuosobowe lub kilkunastoosobowe. Znajdują się w niej systemy bezpieczeństwa oraz komunikacji pomiędzy pacjentem a lekarzem. W trakcie zabiegu monitorowane są na bieżąco podstawowe parametry życiowe pacjentów. Mogą oni w razie potrzeby zostać podłączeni do pompy infuzyjnej lub respiratora. W komorach wieloosobowych pacjent może przebywać razem z personelem, który w razie potrzeby ma możliwość szybkiego zainterweniowania, np. przeprowadzenia resuscytacji. Osoby obsługujące komorę korzystają z panelu, który umożliwia kontrolę nad ciśnieniem w pomieszczeniu.
Powstanie pierwszej komory hiperbarycznej datuje się na 1939 rok. Początkowo służyła ona leczeniu nurków. W 1956 roku holenderski kardiochirurg Ide Boerema wykonał w komorze hiperbarycznej zabieg operacyjny w celu leczenia wrodzonej wady serca. Terapii hiperbarycznej często poddawane są osoby z astmą, a także sportowcy, którzy wykorzystują ją w celu zwiększenia wydolności swojego organizmu, przyspieszenia regeneracji po kontuzji oraz gojenia się ran.
Działanie lecznicze komory hiperbarycznej to zasługa lepszego dotlenienia komórek organizmu. W trakcie zabiegu obserwuje się również zwiększone wydzielanie serotoniny oraz przypływ energii u pacjenta. Hemoglobina pełni funkcję nośnika tlenu w krwi, który dzięki zwiększonemu ciśnieniu dociera do wszystkich tkanek, nawet w przypadku nieprawidłowego krążenia.
Terapia w komorze hiperbarycznej zapewnia następujące działanie:
- wzrost poziomu fibroblastów,
- zmniejszenie obrzęków,
- przyspieszenie produkcji kolagenu i elastyny,
- działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne,
- przyspieszony rozwój nowych naczyń krwionośnych,
- skrócenie czasu regeneracji organizmu,
- spowolnienie procesu starzenia,
- wzrost wydolności fizycznej,
- wzmocnienie kości,
- efektywniejsze dostarczanie składników odżywczych do komórek.
Czas pojedynczej sesji HBO wynosi od 90 do 120 minut. Przedłużenie ekspozycji zwiększa ryzyko groźnych skutków ubocznych, zwłaszcza zapalenia płuc, podrażnienia pęcherzyków płucnych, tchawicy i krtani, obrzęku błony śluzowej, kaszlu, urazu ucha środkowego, bólu głowy, wymiotów i zmęczenia. Istnieje sporo przeciwwskazań do przebywania w komorze hiperbarycznej, np. chemioterapia, odma opłucnowa, gorączka, klaustrofobia, ciąża, rozedma płuc czy ostra infekcja górnych dróg oddechowych.
Czym jest normobaria?
Normobaria to terapia tlenowa przeprowadzana w komorze normobarycznej. Twórcą tej koncepcji jest polski lekarz, doktor Jan Pokrywka. Zmodyfikował on warunki panujące w komorze hiperbarycznej w taki sposób, aby możliwe było bezpieczne przebywanie w niej bez jakichkolwiek ograniczeń czasowych.
W pomieszczeniu takim panują warunki optymalne dla człowieka, sprzyjające zdrowiu i długowieczności. Ciśnienie wynosi 1500 hPa, stężenie tlenu od 35% do 40%, dwutlenku węgla 1,5-3%, a wodoru 0,3-0,5%. Dwutlenek węgla w zwiększonym stężeniu usprawnia proces transportu tlenu z krwi do poszczególnych komórek. Wodór pełni natomiast rolę biologicznego antyoksydantu, neutralizującego wolne rodniki, zmniejszającego stany zapalne i powstrzymującego procesy starzenia. Doktor Jan Pokrywka od 2013 roku mieszka w domu normobarycznym, co umożliwia mu nieustanne przebywanie w warunkach normobarii.
Badania naukowe potwierdzają, że normobaria zapewnia wszystkie pozytywne efekty obserwowane w przypadku terapii hiperbarycznej. Jednocześnie jest metodą znacznie bezpieczniejszą, nienarażającą na groźne powikłania. Pozytywną opinię o normobarii wydał m.in. Wydział Lekarski Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przeprowadzone na tej uczelni badania w grupie 22 ochotników potwierdziły następujące działanie terapii normobarycznej:
- usprawnienie funkcji kognitywnych,
- poprawa tolerancji wysiłku,
- redukcja stresu oksydacyjnego,
- działanie przeciwzapalne,
- redukcja masy ciała, a także zawartości tkanki tłuszczowej,
- zmniejszenie zmęczenia,
- poprawa funkcji poznawczych,
- poprawa jakości snu.
Inne badania potwierdzają ponadto, że normobaria wpływa na znaczące (nawet siedmiokrotne) zwiększenie komórek macierzystych, które posiadają zdolność zastępowania uszkodzonych komórek i przejmowania ich funkcji.
Komora hiperbaryczna a normobaryczna – różnice
Zarówno terapia w komorze normobarycznej, jak i hiperbarycznej może przyczynić się do poprawy zdrowia i samopoczucia oraz wydłużenia życia, zwłaszcza dzięki lepszemu dotlenieniu komórek organizmu. Główne różnice pomiędzy tymi metodami są następujące:
- warunki – oprócz podwyższonego ciśnienia w komorze hiperbarycznej obserwuje się jedynie zwiększone stężenie tlenu, podczas gdy w przypadku normobarii jest to dodatkowo podwyższony poziom wodoru oraz dwutlenku węgla;
- bezpieczeństwo – normobaria jest metodą całkowicie bezpieczną i nieinwazyjną, natomiast hiperbaria (zwłaszcza niewłaściwie stosowana) naraża na wiele groźnych skutków ubocznych;
- maksymalny czas zabiegu – w przypadku hiperbarii nie powinien przekraczać 2 godzin, podczas gdy w komorze normobarycznej można bezpiecznie przebywać bez ograniczeń czasowych. Hiperbaria wymaga również zachowania co najmniej 24-godzinnych przerw pomiędzy kolejnymi zabiegami;
- komfort terapii – komory hiperbaryczne są ciasnymi i niewygodnymi pomieszczeniami, natomiast normobaryczne zapewniają pacjentowi warunki sprzyjające relaksowi. Znajdują się w nich m.in. wygodne fotele, książki, czasopisma, gry planszowe, muzyka czy internet Wi-Fi.
Źródła
Czytaj także
Normobaria a choroby zatok
Według statystyk medycznych co drugi Polak zmaga się z objawami infekcji zatok, które u 15% pacjentów przechodzą w stan przewlekły. Zapalenie zatok powoduje różne nieprzyjemne symptomy utrudniające codzienne funkcjonowanie, w tym m.in.: bóle głowy, obrzęk błony śluzowej, stan zapalny, utrudnione oddychanie, gęsta wydzielina z nosa o nieprzyjemnym zapachu, kaszel, ból ucha, zmęczenie, ból i ucisk… Czytaj dalej